Tehlikeli Atık Türleri Nelerdir?

Kimyasal maddeler, başta tarım ilaçları ve temizlik maddelerinde olmak üzere pekçok alanda kullanılmaktadır. Dünyada, yedi milyon civarında kimyasal madde tanımlanmıştır. Her sekiz saatte bir yeni bir kimyasal madde daha insanoğlunun kullanımına sunulmaktadır. Ancak, sözkonusu kimyasal ve tehlikeli atıkların bertarafı çevre ve insan sağlığı açısından risk oluşturmaktadır.

Tehlikeli atıklar, genel olarak üreten ve tüketen tarafından değersiz olarak sınıflanan, bu amaçla elden çıkarılan sanayi yan-ürünü ve/veya evsel kökenli tehlikeli ve zararlı maddelerdir. Başka bir deyişle tehlikeli atık, henüz bir pazarı olmayan özel bir sanayi ürünüdür. Ayrıca, tehlikeli kimyasal maddelerle temas etmiş, her türlü madde veya malzeme de tehlikeli atık olarak tanımlanmaktadır.

Bu atıklar; yanıcı, yakıcı, kanserojen, tahriş edici, patlayıcı, parlayıcı, ve zehirlidir. Madenden, petrolden, tarımsal üretimden, endüstri faaliyetlerinden ve çamurlardan kaynaklanan tehlikeli atıkların teşkil ettiği riskler büyüktür. Bir atığın tehlikeli olup olmadığına; içindeki bileşenlerin miktarları, kimyasal olayları, türleri incelenerek ve atığın etkilerinin kalıcılık eşiğine, fiziksel boyutuna bakılarak karar verilir. Tehlikeli olan atıklar; hastalanmalara, yaralanmalara, ölümlere sebep olduklarından uzman kişilerce taşıma, depolama ve arıtma işlemleri yapılmaktadır.

Tehlikeli atıklar, teknolojik gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan çevre ve insan sağlığını tehdit eden endüstriyel nitelikli atıklardır. Dolayısıyla bu tür atıklar doğrudan alıcı ortama verilememektedir. Dünyada üretilen endüstriyel atıkların yaklaşık %10'u gelişmekte olan ülkelerden kaynaklanmaktadır.

Gelişmiş ülkelerde ise binlerce imha tesisi bulunmasına rağmen, bu tür tesisler çok pahalıya mal olmakla birlikte coğrafi koşullar ve kamuoyu tepkisi nedeniyle tehlikeli atıkların başka ülkelere satılmadı ya da yasadışı yollarla sokulması suretiyle bertarafına gidilmektedir.

Evsel Nitelikli (Tehlikeli Olmayan) Atıklar : Yasal olarak, Tehlikeli Atık sayılmayıp, normal belediye hizmeti ile ayırma yolu ile geri kazanılabilen, toplanıp, taşınıp evsel çöp depolama sahalarında bertaraf edilebilen, kompost yapılabilen veya yakılabilen evsel veya endüstri kökenli atıklar.

Özel Atıklar : (tehlikesiz/tehlikeli ara kategori atıkları) Yasal olarak evsel katı atık sınıfı dışında kalan; ancak evsel atıklara göre farklı yöntemlerle toplanması, taşınması, işlenmesi ve bertarafı gereken atıklardır. Yönetmelikte bu atıklar; tıbbi atıklar, atık yağlar, tarama çamurları, jips, ve yakma fırını külleri olarak verilmektedir.

Tehlikeli Atıklar : Evsel ya da sanayi kökenli olabilen ve de yasal olarak tehlikeli sınıfına giren, toplanmaları, taşınmaları ve bertarafları için ilave insan sağlığı ve çevre koruma önlemleri alınan atıklar. Bu atıklar evsel atık depolama tesislerinde bertaraf edilmemelidirler.

Radyoaktif atıklar : Araştırma, tıp ve teknoloji uygulamalarından çıkan radyoaktivite taşıyan atıklar. Bu atıkları, nükleer santraller ve nükleer silahlarla ilgili çalışmalardan çıkanları Yüksek Radyoaktiviteli ve araştırma merkezleri ve hastanelerden çıkanlar ise Düşük Radyoaktiviteli olarak iki alt gruba da ayrılabilirler. Bu atıkların bertaraf edilecek miktarları, mümkün olduğunca, geri kazanma yöntemleri ile azaltılmalıdır. Bu tür atıkların tehlikeli atık depolama tesislerinden de daha fazla güvenlikli bertaraf tesislerinde depolanmaları gerekmektedir.