Basit bir şekilde anlatmak gerekirse hidroelektrik enerji santralleri suyun gücünü elektrik enerjisine dönüştüren yapılardır. Bu santraller yüksekliğe sahip olan bütün cisimlerin potansiyel enerjiye sahip olması ilkesine dayanarak çalışır. Suya belli bir yükseklik kazandırılarak potansiyel enerjiye sahip olması sağlanmaktadır.
Hidrolik enerji denilerek kastedilen aslında yüksekliği olan su da bulunan potansiyel enerjidir. Bu hidrolik enerji kurulan belli sistemler ile mekanik enerjiye ardında da o mekanik enerji elektrik enerjisine dönüştürülmektedir. Suyun sahip olduğu enerji sonucu elde edilen enerjiye hidroelektrik enerji denir. Hidroelektrik enerji santralleri elektrik üretmek amacıyla kurulan tesislere verilen isimdir.
Hidroelektrik Santralleri Türkiye’de de yapımına önem verilen bir enerji kaynağıdır. Ancak çocuğu zaman HES’ler barajlar ile karıştırılmaktadır.
HES ve barajların her ikisi de nehir ve akarsular üzerine kurulmasına rağmen aralarında belli farklılıklar bulunmaktadır.
Barajlar da suyu depolayacak bir rezervuar bulunmaktadır. Ancak HES’ler de barajlar da olduğu gibi su biriktirebilecek alanlar bulunmamaktadır.
Barajlarda tek amaç elektrik üretmek değildir. Elektrik üretmek dışında sulama amaçlı, içme suyu amaçlı ya da taşkından korunma amaçlı şu depolanmaktadır. HES’ler de ise tek amaç elektrik üretmektir.
Barajlarda HES’lerden farklı olarak debi düzenlemesi yapılabilmekte ve böylece yağışın olmadığı durumlarda bile elektrik üretimi söz konusu olmaktadır. HES’ler de ise debi düzenlemesi yapılamamaktadır ve santralin ürettiği enerji mevsime ve yağışa göre farklılık göstermektedir. Kuraklık yaşandığı durumlarda HES elektrik üretememektedir.
Santraller doğal enerji kaynakları olarak kabul edilmektedir. Faaliyeti sırasında herhangi bir kirliklik ortaya çıkarmaması özellikle havayı kirletmemesi HES’leri avantajlı bir konuma getirmektedir. Kullanilan ürününde şu olmadı HES’leri ucuz elektrik üretim tesisi yapmaktadır. Ancak HES’ler yapım aşamasında pek çok çalışmaya ihtiyaç duymakta ve bu aşamalar sırasında çevreye büyük zararlar vermektedir.
İnşaat aşamasında doğanın tahrip edilmesi uğruna çok sayıda ağacın kesilmesi ve çevredeki su kaynaklarının bozulması Hidroelektrik Santrallerinin zararları arasında yer almaktadır. Ayrıca maliyeti yüksek bu yapıların kurulamama riski de bulunduğu için de yatırılan paranın boşa gitmek ihtimali de söz konusudur.